Niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto – zalecenia dietetyczne

Holistyczne podejście do zdrowia człowieka zakłada równowagę w trosce o ciało, umysł i ducha. Choroby tarczycy, zarówno niedoczynność, jak i przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (Hashimoto) wymagają kompleksowej, połączonej terapii: farmakoterapii, dietoterapii oraz wprowadzenia aktywności fizycznej. Synergizm oraz holizm składowych leczenia przyniosą najlepsze rezultaty w postaci usprawnienia gruczołu tarczowego, oraz hamując postęp choroby.

Ogólne założenia diety

Dieta w chorobie Hashimoto i w niedoczynności tarczycy powinna opierać się na zasadach prawidłowego żywienia, być lekko strawna (jeśli występują problemy z trawieniem) oraz bogata odżywczo, ze szczególnym uwzględnieniem składników pokarmowych istotnych dla prawidłowej pracy tego narządu.

Jadłospis osób chorych powinien być bogaty w antyoksydanty, ze względu na ich przeciwzapalne działanie. Wątroba, w której następuje aktywacja trójjodotyroniny (T3) z tetrajodotyroniny (tyroksyny – T4), powinna być szczególnie wspierana właściwym pokarmem. Dieta powinna bazować na żywności naturalnej, nieprzetworzonej i wysokiej jakości.

Wśród osób z tą jednostką chorobową obserwuje się zwiększoną masę ciała, dlatego pacjenci starają się ograniczać kaloryczność diety. Nie jest to dobre rozwiązanie, zważywszy na fakt, iż niedożywienie białkowo – kaloryczne jest powiązane z gorszą pracą i aktywnością tarczycy. Drastyczne ucinanie kalorii wiąże się z ryzykiem spowolnienia już obniżonego metabolizmu organizmu.

Stąd dieta osób z niedoczynnością tarczycy powinna rozkładać się na 4 – 5 posiłków, spożywanych w regularnych odstępach czasu. Taki rozkład zapewni odpowiedni poziom tempa przemiany materii, który u osób z obniżonym poziomem hormonów T3 i T4 jest spowolniony (tarczyca odpowiada za około 30% spoczynkowej przemiany materii).

Wysiłek fizyczny również powoduje zwiększenie tempa przemiany materii, szczególnie po intensywnym treningu (typu HIIT), jednak osoby z chorobami tarczycy powinny wykonywać regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną (pływanie, bieganie, spacery, aerobik itp.).

Rozkład i charakterystyka makroskładników w diecie

Białko

Procentowy udział protein w diecie powinien oscylować w zakresie nawet do 25% całkowitej podaży energii z uwagi na jego termogenne właściwości przyspieszające metabolizm. Szacuje się, że swoiste dynamiczne działanie pokarmu (SDDP) dla białek sięga od 15 do nawet 20% (dla porównania węglowodany odznaczają się wartością około 6%). Dodatkowo wyższa podaż białka w diecie ma uzasadnienie ze względu na jego rolę jako substrat syntezy hormonów tarczycy. Białko w diecie osób z niedoczynnością tarczycy powinno pochodzić z produktów odzwierzęcych, będących źródłem wszystkich aminokwasów egzogennych. Polecane pokarmy to mięso, ryby morskie i jaja.

Tłuszcze

Na szczególną uwagę w diecie chorego zasługują tłuszcze wielonienasycone z rodziny Omega – 3, które nadają płynność błoną komórkowym, dzięki czemu są one bardziej wrażliwe na działanie hormonów tarczycy.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny Omega – 3 stymulują przemianę hormonu tyroksyny (T4) w trójjodotyroninę (T3) w wątrobie, a także poprawiają wrażliwość tkanek na działanie hormonów tarczycy. Z tego tytułu należy uwzględnić w diecie produkty bogate w te kwasy: tłuste ryby morskie, orzechy włoskie, siemię lniane, oliwa z oliwek, olej lniany i olej rzepakowy.

Węglowodany

Priorytetem w wyborze węglowodanów jest zapewnienie normalizacji stężenia glukozy we krwi po posiłku oraz zmniejszenie poposiłkowej hiperinsulinemii. Z powodu towarzyszącym w tej chorobie zaburzeniom gospodarki węglowodanowej za źródło energii powinny służyć węglowodany złożone o niskim lub średnim indeksie glikemicznym. Warto sięgać po razowe kasze, ryże, makarony, pieczywo czy ziemniaki. Pełnoziarniste rodzaje zbóż mają większą ilość błonnika niż ich oczyszczone odpowiedniki, co wiąże się z dodatkową korzyścią dla chorych. W niedoczynności tarczycy problematyczne są zaparcia oraz spowolniona perystaltyka jelit, więc odpowiednia ilość błonnika (według AI*>25 g) będzie działać łagodząco na te dolegliwości.

*AI – (ang. Adequate Intake) wystarczające spożycie.

Składniki odżywcze istotne dla zdrowia tarczycy

Składniki mineralne i witaminy pełnią rolę kofaktorów biorących udział w produkcji hormonów tarczycy, dlatego odpowiednia ich podaż jest kluczowa w postępowaniu dietetycznym.

Jadłospis powinien być skomponowany w taki sposób, aby dostarczał wszystkich niezbędnych składników biorących udział w przemianach enzymatycznych niezbędnych w produkcji hormonów tarczycy.

Jod

Jod wchodzi w skład hormonów tarczycy, dlatego warto zwiększyć ilość produktów zasobnych w jod: ryb morskich oraz skorupiaków (makrele, małże, ostrygi, dorsze). Polecam spożywać je dwa do trzech razy w tygodniu.

Żelazo

Prawidłowa podaż żelaza dla mężczyzn i kobiet po okresie menopauzy wynosi 10 mg, natomiast dla kobiet w okresie prokreacyjnym zapotrzebowanie wzrasta do 18 mg na dobę. Ważne jest, aby nie dopuścić do niedoborów, ponieważ mogą stać się one przyczyną zmniejszenia produkcji hormonów tarczycy. Produkty, w których znajdziemy żelazo to: mięso i podroby, kasza gryczana, kakao, ciemnozielone warzywa, orzechy i pestki.

Żelazo pochodzące z produktów roślinnych jest niehemowe, co oznacza, że przyswajalność żelaza z tej grupy produktów jest mniejsza. Dodatek witaminy C (papryka, porzeczka, sok z cytryny) do posiłku bogatego w żywność roślinną poprawia wchłanianie żelaza do organizmu.

Selen

Długotrwały niedobór tego pierwiastka może przyczynić się do pogorszenia przyswajalności jodu, czego konsekwencją jest nasilenie objawów niedoczynności tego gruczołu. Dla dobra tarczycy należy sięgać po skorupiaki, ryby, orzechy brazylijskie (3 do 4 dziennie) oraz pełnoziarniste produkty zbożowe (dla porównania mąka pszenna pełnoziarnista dostarcza 70 µg/100 g, a rafinowana już tylko 40 µg/100 g).

Cynk

Ten pierwiastek pełni ważną rolę w syntezie i prawidłowym funkcjonowaniu tyroksyny (T4) oraz stanowi składnik białek receptorowych trójjodotyroniny (T3). Źródłem cynku są: sery podpuszczkowe, kasza gryczana, jaja, zarodki pszenne, pestki dyni, pełnoziarniste pieczywo oraz mięso.

Witamina D

Niedobory witaminy D są rozpatrywane jako jedna z przyczyn chorób autoimmunologicznych, takich jak: cukrzyca typu I, stwardnienie rozsiane czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Obecność w gruczole tarczycowym receptora witaminy D pozwala sądzić, że odpowiednie stężenie tej witaminy może mieć znaczenie dla prawidłowej pracy tarczycy. Produkty żywnościowe zawierające witaminę D to: tuńczyk, sardynki, łosoś, żółtko jaja. Głównym źródłem witaminy D jest proces syntezy zachodzący w skórze, sama dieta nie ma możliwości pokrycia jej zapotrzebowania, stąd suplementacja jest niezbędna.

Podsumowanie

Dostarczenie niezbędnych składników pokarmowych wykorzystywanych do syntezy hormonów tarczycy stanowi najważniejszy cel leczenia dietetycznego. Bogato odżywcza dieta warunkuje prawidłowe funkcjonowanie gruczołu tarczowego, a stosowanie prawidłowo zbilansowanej diety może zwiększać skuteczność procesu leczenia. Zróżnicowane, pełnowartościowe posiłki opierające się na składnikach poprawiających pracę tarczycy z pewnością usprawnią funkcję tego narządu. Poprawę w chorobie przynosi higieniczny tryb życia: odpowiednio długi i jakościowy sen, redukcja stresu, zdrowa dieta, odpowiednie nawodnienie oraz dobre relacje ze sobą i otoczeniem.

Możemy Ci pomóc

Jeśli dotyka Cię choroba Hashimoto i masz problemy z tym, jak powyższe zalecenia wprowadzić do swojego życia, skontaktuj się z nami – przeczytaj więcej na stronie Współpraca indywidualna. 

Zdrowo pozdrawiam,
Monika

Literatura:

E. Zakrzewska, M. Zegan, E. Michota-Katulska, Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby hashimoto, ,,Bromatologia i chemia toksykologiczna” 2015, 2, 117 – 127.

K. Szwajkosz, A. Wawryniuk, K. Sawicka, R. Łuczyk, A. Tomaszewski, Niedoczynność tarczycy jako skutek przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia gruczołu tarczowego, ,,Journal of Education, Health and Sport” 2017, 41 – 54.

K. Socha, M. Dziemianowicz, W. J. Omeljaniuk, J. Soroczyńska, M. H. Borawska, Nawyki żywieniowe a stężenie selenu w surowicy u pacjentów z chorobą Hashimoto, ,,Problemy Higieny i Epidemiologii” 2012, 824 – 827.