Żywność funkcjonalna – co to takiego?

Tak naprawdę żywność funkcjonalna nie jest nowym odkryciem. Już w latach 80. XX wieku w Japonii prowadzono badania nad tym typem żywności, by w 1991 w pełni ją zdefiniować. W Europie natomiast w 1999 roku powołano program badawczy Functional Food Science in Europe (FUFOSE) i w końcowym dokumencie zawarto naukowe postulaty określające żywność funkcjonalną.

Za miano żywności funkcjonalnej uznaje się żywność, która oprócz efektu odżywczego wykazuje korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu. Oczywiście wpływ ten musi być potwierdzony badaniami klinicznymi przeprowadzonymi w niezależnych ośrodkach na podstawie obowiązujących standardów.

Działanie prozdrowotne żywności funkcjonalnej musi być wykazane w spożywaniu jej w ilościach, wobec których oczekuje się, że będzie normalnie spożywana z dietą. Ponadto żywność funkcjonalna musi przypominać żywność konwencjonalną. Suplementy diety nie należą do żywności funkcjonalnej.

Dobrze zbilansowana dieta wspomagana żywnością funkcjonalną stanowi możliwość poprawy stanu zdrowia oraz prewencji chorób. I tak w zależności od składu, możemy wyróżnić: żywność niskocholesterolową, niskoenergetyczną, niskosodową, wysokobłonnikową, wzbogaconą czy funkcjonalną żywność probiotyczną.

Żywność funkcjonalna jest nośnikiem substancji biologicznie aktywnych, które to wywierają dobroczynny wpływ na organizm. Należą do nich:

• błonnik pokarmowy
• oligosacharydy (prebiotyki)
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3
• bakterie probiotyczne
• witaminy
• składniki mineralne
• lecytyna
• cholina
• fitozwiązki o właściwościach przeciwutleniających
• białka i peptydy, np. białko sojowe.

Przykłady żywności funkcjonalnej:

• hipoalergenny ryż
• margaryna wzbogacona fitosterolami i estrami stanoli
• probiotyczne jogurty
• majonez bez cholesterolu
• jaja wzbogacone w kwasy n-3 (EPA, DHA),

ale również produkty naturalne, takie jak tłuste ryby morskie czy kiszonki.

Jak widać, jako żywność funkcjonalną można zaklasyfikować produkty, które poddano modyfikacji lub wzbogaceniu na etapie produkcji oraz te występujące całkiem naturalnie.

Oto żywność fukcjonalna pochodzenia naturalnego, którą należy zjadać codziennie!

Płatki owsiane, bo wywierają niezależne działanie hipocholesterolemiczne, a ich włączenie do diety w ilości równoważnej spożyciu 3 g β-glukanów dziennie zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego we krwi o 2 %, a cholesterolu LDL o prawie 5 %. Włączenie produktów owsianych do diety poprawia również kontrolę glikemii u osób z zaburzeniami tolerancji glukozy i cukrzycą typu 2.

Oleje tłoczone na zimno, ponieważ są bogatym źródłem antyoksydantów, takich jak: tokoferole i związki polifenolowe, przez co wykazują wysoką aktywność przeciwutleniającą. Zawierają także wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy n-3 i n-6 lub sterole, które wykazują działanie bioaktywne.

No i oczywiście nie może zabraknąć ,,funkcjonalnej bomby odżywczej’’, czyli warzyw i owoców, ponieważ zawierają witaminy, flawonoidy i inne związki fenolowe, koenzym Q, likopen oraz błonnik pokarmowy.

P O D S U M O W A N I E

Biorąc pod uwagę zwiększającą się świadomość na temat powinowactwa zwyczajowej diety do stanu zdrowia, żywność funkcjonalna może z powodzeniem być stosowana jako element profilaktyki, a nawet terapii wielu schorzeń. Żywność funkcjonalna jest dobrym narzędziem do świadomego kształtowania prozdrowotnego stylu odżywiania.

Monika

Literatura:

1. Darewicz M., Dziuba J., Panfil T.: Biologiczne aktywne składniki żywności funkcjonalnej w profilaktyce chorób nowotworowych,  ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2003, 4(37).
2. Kasprzak K., Niziński P., Widelska G.: Probiotyczna żywność funkcjonalna – wybrane prozdrowotne zastasowania, w: Nauki Przyrodnicze i Medyczne: Żywienie, sport oraz zdrowie, Lublin 2018.
3. Lange E.: Produkty owsiane jako żywność funkcjonalna, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 3 (70), 7 – 24.
4. Cieślik E., Gębusia A.: Żywność funkcjonalna z dodatkiem fruktanów, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2011, 2 (75), 27 – 37.
5. Obiedzińska A., Waszkiewicz-Robak B.: Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 1 (80), 27 – 44.
6. Grajeta H.: Żywność funkcjonalna w profilaktyce chorób układu krążenia, Advances in Clinical and Experimental Medicine. Vol. 13, nr 3 (2004), s. 503-510.
7. Kubiński T.: Żywność funkcjonalna, Życie Weterynaryjne, 2010, 85(11).